Η Σύμη ανακηρύχθηκε νωρίς ως διατηρητέος οικισμός, και κατάφερε να διατηρήσει τον κεντρικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της. Αυτό έγινε το 1971 και συγκεκριμένα με την αριθμ.24908/23-10-1971 υπουργική απόφαση όπου ο οικισμός κρίνεται “ιστορικός τόπος χρήζων ιδιαιτέρας προστασίας’’ . Ώχρα, σομόν, κόκκινο, γαλάζιο, λευκό. Η παλέτα των χρωμάτων γίνεται όλο και πιο τολμηρή στα μεγάλα νεοκλασικά σπίτια του Γιαλού που έχουν αναστηλωθεί. Ο υπόλοιπος οικισμός, μείγμα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής με ενετικά στοιχεία, είναι εξίσου εντυπωσιακός σε όψη και μέγεθος. Νεοκλασικίζουσες προσόψεις, συμμετρικά ανοίγματα, παράθυρα και πόρτες με μπαλκόνια κάνουν τα κτίρια του Γιαλού να μοιάζουν με ανθρώπινα πρόσωπα. Δίπατα και τρίπατα καπετανόσπιτα, βαμμένα με την παλέτα της χρωματικής ελευθεριότητας. Δώμα, αυλές στρωμένες με βοτσαλωτά, διακοσμητικά δάπεδα, αετώματα και κεραμοσκεπές. Εικόνες σε λουλακί και ώχρα που παραπέμπουν ευθέως στην περίοδο της μεγάλης ακμής, στον 19ο αιώνα και στο ρεύμα του νεοκλασικισμού.